POPRZEDNI ROZDZIAŁ

Dowód poszlakowy

Wymyślenie przez kilku prostych ludzi – w jednym pokoleniu – tak chwytającej za serce i potężnej postaci, tak wzniosłej i etycznej i tak pobudzającej wizję ludzkiego braterstwa, byłoby cudem o wiele bardziej niewiarygodnym niż jakikolwiek z tych, które są opisane w Ewangeliach.

Will Durant, historyk

Istnieją jeszcze dalsze dowody cielesnego zmartwychwstania Chrystusa. Są to dowody poszlakowe. Dowód bezpośredni koncentruje się na samym badanym fakcie – takim jak problem zmartwychwstania Chrystusa. The Random House Dictionary of the English Language następująco wyjaśnia znaczenie dowodu poszlakowego: „Jest to dowód oparty na faktach, z których należy wnioskować o innych faktach”.

Dowód bezpośredni a dowód poszlakowy

Dla przykładu, świadectwo świadka, który widział oskarżonego wyciągającego rewolwer i strzelającego do kasjera, jest dowodem bezpośrednim. Lecz dowód, wywnioskowany z następujących elementów: (1) widziano tego człowieka wchodzącego do sklepu bezpośrednio przed odgłosami strzałów; (2) rachunek wykazujący, że kupił on rewolwer, z którego strzelano; (3) odciski palców na rewolwerze i na kasie oraz (4) raport balistyczny wykazujący, że kula została wystrzelona z tego rewolweru, jest dowodem poszlakowym.

Znaczenie dowodu poszlakowego

Choć żaden pojedynczy dowód poszlakowy nie może udowodnić głównego faktu, nie czyni go to mniej wartościowym. Jak stwierdza McCormick, „cegła nie jest ścianą”, lecz małe dowody łączą się ze sobą, tworząc poważny dowód.

Dowód poszlakowy jest równie wartościowy w sądzie jak dowód bezpośredni. Często nawet silny dowód poszlakowy jest bardziej godny zaufania niż dowód bezpośredni, ponieważ nie można go łatwo sfingować.

Istnieje sześć faktów niewytłumaczalnych bez faktu zmartwychwstania, stanowiących podstawę dla sześciu dowodów poszlakowych.

DOWÓD POSZLAKOWY NR 1: Kościół

Faktem numer jeden jest powstanie i istnienie Kościoła. Pierwotny sukces Kościoła chrześcijańskiego jest zjawiskiem historycznym, które domaga się wyjaśnienia. Jego początki prowadzą bezpośrednio do miasta Jerozolima w Palestynie około A. D. 30. Kościół rozkwitnął w tym samym mieście, w którym ukrzyżowano i pogrzebano Jezusa.

Czy jesteś w stanie uwierzyć, że pierwotny Kościół mógłby przetrwać chociaż jeden tydzień we wrogim sobie otoczeniu, gdyby Chrystus nie powstał z martwych? Zmartwychwstanie było głoszone w odległości kilku minut drogi od grobu Józefa. W rezultacie pierwszego kazania – natychmiast po powołaniu się na zmartwychwstałego Chrystusa – uwierzyło trzy tysiące ludzi. Wkrótce potem uwierzyło następne pięć tysięcy.

Czy tylu ludzi mogłoby się nawrócić, gdyby Jezus nie zmartwychwstał?

Dr J. N. D. Anderson wyprowadza z tego dowodu wniosek, że Kościół zawdzięcza powstanie zmartwychwstaniu swego założyciela. Ten sławny prawnik pyta: „Czy rzeczywiście istnieje jakaś inna teoria zgadzająca się z faktami?”.

Dr Daniel Fuller zauważa, że „próba wyjaśnienia tego (Kościoła) bez odwołania się do zmartwychwstania jest tak beznadziejna, jak próba wyjaśniania historii Rzymu bez odwołania się do Juliusza Cezara”.

DOWÓD POSZLAKOWY NR 2: Niedziela

Faktem numer dwa jest socjologiczne zjawisko chrześcijańskiej niedzieli. Decyzja zmiany „dnia świętego” z szabatu (sobota) na niedzielę jest prawdopodobnie jedną z najważniejszych decyzji podjętych kiedykolwiek przez grupę ludzi. Rozumie się to szczególnie wtedy, gdy się rozważy konsekwencje, które czekałyby tych ludzi, gdyby nie mieli racji.

Pierwsi chrześcijanie byli pobożnymi Żydami, fanatycznie przywiązanymi do świętowania szabatu. Wierzyli, że łamiąc szabat pobudzają Boga do gniewu. Wydarzyło się jednak coś takiego, co sprawiło, że ci wierni Żydzi porzucili swoje tradycje i całe lata religijnego wychowania.

Przenieśli swój „dzień święty” na niedzielę dla uczczenia dnia zmartwychwstania Chrystusa. Nie znam żadnego innego wydarzenia historycznego, które świętuje się pięćdziesiąt dwa razy w roku.

Najbardziej racjonalnym wyjaśnieniem tego faktu jest ukazanie się Jezusa Chrystusa swoim wyznawcom po zmartwychwstaniu.

DOWÓD POSZLAKOWY NR 3: Chrzest

Trzecim faktem jest celebracja chrztu. Chrzest wierzących dokonywał się już w pierwotnym Kościele. Jest on publicznym świadectwem przyjęcia wiary w Jezusa Chrystusa i symbolizuje zanurzenie w śmierć z Chrystusem na krzyżu (zanurzenie w wodzie) i wskrzeszenie wraz z Nim do nowego życia.

Sakrament chrztu znajduje swój sens w historycznym fakcie zmartwychwstania Jezusa Chrystusa.

DOWÓD POSZLAKOWY NR 4: Wieczerza Pańska

Wieczerza Pańska jest sakramentem, w którym wierni łamią chleb i piją wino, jak sakramentalny znak ciała i krwi Chrystusa złożonych w ofierze za grzechy ludzkości. Wierzący, uczestnicząc w Wieczerzy Pańskiej, uczestniczą w komunii (wspólnocie) z Chrystusem i świadczą z wielką radością, że On osobiście umarł za każdego człowieka, oraz składają Mu dziękczynienie.

Jak chrześcijanie mogliby się radować, wspominając przerażającą śmierć założyciela swojej religii, gdyby nie było następującego po niej odkupieńczego faktu zmartwychwstania?

Jedno z pierwszych doświadczeń mojego uczestnictwa w tym sakramencie miało miejsce w trakcie pewnej konferencji w Iowa. Podczas nabożeństwa wszyscy śpiewali, oddając chwałę Bogu. Moje myśli skierowały się do powyższego pytania: „Skąd tyle radości z powodu cierpień Chrystusa na krzyżu?”

Najbardziej racjonalne wyjaśnienie to fakt, że Kościół od wieków był i jest przekonany, że Jezus Chrystus nie tylko umarł na krzyżu za grzechy ludzkości i został pogrzebany, lecz że trzeciego dnia powrócił do życia – i żyje dzisiaj.

DOWÓD POSZLAKOWY NR 5: Przemienione życie

Dowodem poszlakowym zmartwychwstania Jezusa jest także psychologiczne zjawisko przemienionego życia ludzi.

Nie mieli żadnych ziemskich korzyści

Przemienione życie pierwszych chrześcijan jest jednym z najbardziej przekonujących świadectw faktu zmartwychwstania. Musimy zapytać: Co skłaniało ich do głoszenia wszędzie wiadomości o zmartwychwstałym Chrystusie?

Gdyby istniały jakieś widoczne korzyści będące rezultatem ich wysiłków – takie jak pozycja, bogactwo, wyższy status społeczny – moglibyśmy logicznie wytłumaczyć ich działanie. W nagrodę jednak za swoje szczere i całkowite oddanie zmartwychwstałemu Chrystusowi ci pierwsi chrześcijanie byli bici, kamienowani, rzucani lwom na pożarcie, torturowani, krzyżowani i poddawani wszelkim możliwym do wymyślenia represjom mającym powstrzymać ich od głoszenia nauki Jezusa. Sami byli wszakże jednymi z najbardziej pokojowo nastawionych ludzi i nikomu nie narzucali siłą swych przekonań. Raczej oddawali swoje własne życie na dowód całkowitej pewności co do prawdy przekazywanego orędzia.

Najtrudniejsi do przekonania…

…byli członkowie Jego własnej rodziny. Nie wierzyli w Niego Jego bracia [kuzyni – patrz przyp. red. na s. 95]. Byli zakłopotani, gdy słyszeli, jak ich brat mówił ludziom: „Ja jestem drogą i prawdą, i życiem. Nikt nie przychodzi do Ojca inaczej jak tylko przeze Mnie” i „Ja jestem krzewem winnym, wy – latoroślami” oraz „Ja jestem dobrym pasterzem”.

Co byś zrobił, gdyby twój brat tak postępował?

Jakub, Jego brat (kuzyn?), był związany z faryzeuszami. Wraz z innymi członkami rodziny drwił z Jezusa.

Gdzie jednak – po poniżającej i zniesławiającej całą rodzinę śmierci Chrystusa na krzyżu i po Jego pogrzebie – znajdujemy tych, których najtrudniej było przekonać – członków Jego własnej rodziny? Znajdujemy ich w Wieczerniku, oczekujących z uczniami na zesłanie Ducha Świętego. Co takiego wydarzyło się w przeciągu kilku dni – drwili z Niego, gdy żył – że ich życie przemieniło się tak radykalnie?

Św. Jakub został jednym z przywódców pierwotnego Kościoła i napisał list zaczynający się od słów: „Jakub, sługa Boga i Pana Jezusa Chrystusa”, który wszedł do kanonu Nowego Testamentu. W końcu zginął dla sprawy Chrystusa męczeńską śmiercią przez ukamienowanie.

Co się wydarzyło?

Najlepsze wyjaśnienie, jakie znam, dał św. Paweł: „Potem ukazał się Jakubowi”.

Tchórzliwi uczniowie

A przestraszeni uczniowie Jezusa? Gdy władze aresztowały Jezusa w ogrodzie Getsemani, „(…) wszyscy uczniowie opuścili Go i uciekli”. Podczas procesu Jezusa Piotr zaparł się Go trzy razy. Po ukrzyżowaniu Chrystusa uczniowie ukryli się w Wieczerniku i zatarasowali drzwi. Lecz w kilka dni później wydarzyło się coś, co całkowicie przemieniło grupę tchórzliwych uczniów w śmiałą grupę entuzjastów, którzy bez wahania potrafili stawić czoło męczeństwu. Piotr, który przedtem zaparł się Jezusa, był więziony za swoją wytrwałość w głoszeniu, że Jezus zmartwychwstał i jest Mesjaszem, i później sam został ukrzyżowany głową w dół.

Co się wydarzyło? Najlogiczniejszym wyjaśnieniem jest, że „ukazał się Kefasowi (Piotrowi) (…) potem wszystkim apostołom”.

Żydowski fanatyk nawrócony

A Szaweł, ten religijny prześladowca chrześcijan? Ów żydowski fanatyk tak nienawidził wyznawców Chrystusa, że pragnął zniszczyć Kościół. Postarał się nawet o specjalne pozwolenie, by udać się do innych miast i uwięzić uczniów Jezusa.

Lecz coś się stało z tym prześladowcą. Z wroga Jezusa zrobił się Jego głosicielem. Z mordercy został przemieniony w chrześcijańskiego misjonarza. Z zagorzałego przeciwnika chrześcijan zmienił się w jednego z największych krzewicieli wiary chrześcijańskiej – świętego Pawła.

Szaweł zaczął wprowadzać zamieszanie wśród władz żydowskich udowadniając, że Jezus jest Chrystusem, Synem Bożym. W końcu został zabity z powodu swego poświęcenia dla Chrystusa.

Co się wydarzyło? Historycznym wyjaśnieniem jest stwierdzenie Pawła, że Jezus „ukazał się także i mnie”.

Nawrócenie Szawła było tak dramatyczne, że bardzo niewiele współczesnych wydarzeń mogłoby mu dorównać. To, o czym Szaweł myślał, że jest kłamstwem – czystym wymysłem – okazało się niezaprzeczalnym faktem.

Bardzo trudne byłoby wyjaśnienie przemiany tych wszystkich ludzi, gdyby zmartwychwstanie nie było prawdziwe. Profesor Robert Grant powiedział: „Powstanie chrześcijaństwa jest prawie nie do pojęcia, jeżeli takie wydarzenie nie miałoby miejsca”.

Zmartwychwstanie wyjaśnia wszystkie fakty

Profesor prawa z Harvardu Simon Greenleaf, który przez wiele lat prowadził wykłady na temat tego, jak analizować świadectwo i ustalić, czy kłamie ono, czy nie, podsumowuje, pisząc o Apostołach: „Było zatem niemożliwością, by mogli oni wytrwać przy prawdach, które głosili, gdyby Jezus rzeczywiście nie powstał z martwych i gdyby oni nie znali tego faktu z taką samą pewnością, z jaką znali każdy inny fakt. Kroniki działań wojennych nie dostarczają przykładu dla tak heroicznej stałości, cierpliwości i niezachwianej odwagi. Mieli oni wszelkie możliwe motywy, by dokładnie zrewidować podstawy swojej wiary oraz materiał dowodowy opierający się na faktach i prawdach, które stanowczo podtrzymywali”.

Dr George Eldon Ladd, pisząc na temat historycznego znaczenia przemiany Apostołów, stwierdza: „Historyk [nie wierzący w zmartwychwstanie Chrystusa – przyp. red.] musi także przyznać, że historyczny krytycyzm nie znalazł jeszcze wystarczającego historycznego wyjaśnienia tych faktów; że dla tego historyka przemiana uczniów jest problemem nierozwiązalnym. Musi on także przyznać, iż pogląd twierdzący, że Jezus rzeczywiście powstał z martwych, wyjaśnia wszystkie fakty”.

Wierzący w Jezusa Chrystusa dzisiaj może mieć całkowitą pewność – podobnie jak pierwsi chrześcijanie – że jego wiara oparta jest nie na mitach czy legendach, lecz na solidnym historycznym fakcie pustego grobu i zmartwychwstania Chrystusa.

On może przemienić twoje życie

Co więcej, wierzący może dzisiaj doświadczać mocy zmartwychwstałego Chrystusa w swoim życiu. Po pierwsze, może mieć pewność, że jego grzechy zostały odkupione. Po drugie, może być pewien życia wiecznego i swego własnego zmartwychwstania. I po trzecie, może być wyzwolony od pustego i bezsensownego życia i przemieniony w nowe stworzenie w Jezusie.

Podsumowanie

Dowód poszlakowy jest często bardziej wiarygodny w sądzie niż dowód bezpośredni, ponieważ trudniej jest go sfabrykować.

Pięć silnych dowodów poszlakowych wskazuje niezaprzeczalnie na cielesne zmartwychwstanie Jezusa Chrystusa:

1. Kościół chrześcijański powstał i istniał w Jerozolimie w tym samym czasie, w którym wstrząsnęło nią zmartwychwstanie.

2. Fakt, że pierwsi chrześcijanie – którzy byli gorliwymi Żydami – zmienili „dzień święty” z soboty (szabat) na niedzielę, może być wyjaśniony jedynie tym, że w niedzielę dokonało się zmartwychwstanie.

3. Chrześcijański chrzest w wodzie to z pewnością symbol wzbudzania wierzącego z martwych wraz z Jezusem Chrystusem.

4. Chrześcijański sakrament Wieczerzy Pańskiej nie mógłby być radosną pamiątką śmierci i pogrzebu Jezusa Chrystusa, gdyby po nich nie nastąpiło Jego zmartwychwstanie.

5. Zjawisko przemienionego życia pierwszych uczniów nie może być wyjaśnione bez zmartwychwstania Jezusa. Nawrócenie i posługa Apostoła Pawła jest jedną z najgłębszych przemian zapisanych w całym Nowym Testamencie.

KOLEJNY ROZDZIAŁ